In English:
Opinion. Artsyom Shraibman: Those who for decades have relied on the «don’t piss Russia off» position have proven to be fundamentally wrong
На русском языке:
Мнение. Артем Шрайбман: Те, кто десятилетиями полагался на позицию «не бесить Россию», оказался фундаментально неправ
Палітычны аглядальнік Арцём Шрайбман апублікаваў посты (1 і 2) у сваім тэлеграм-канале, дзе разважае, чаму «пагрозу НАТА» нельга лічыць прычынай расійскай агрэсіі, а пазіцыя «не злаваць Расію» аказалася загадзя пройгрышнай. Прыводзім меркаванне аўтара без зменаў.
З аргументам аб тым, што Захад ці Украіна самі вінаватыя ў гэтай вайне, таму што не трэба было пашырацца да межаў Расіі, шмат праблем, і яны ўвесь час гучаць і без мяне.
Па-першае, НАТА і так было ля расійскіх межаў (Польшча, Літва, Латвія, Эстонія), а цяпер яго будзе яшчэ больш як геаграфічна, так і па насычанасці. Арыентацыя Украіны тут нічога не мяняла, а вось вайна з ёй — пагоршыла сітуацыю з гэтага пункту гледжання. Гэта значыць абсурдна і аргументацыя, і дзеянні зыходзячы з яе.
Па-другое, ідэя, што на Расію можна напасці ці неяк ёй пагражаць, маючы крыху больш судотыку з ёй па зямлі, проста зневажальная ў адносінах да ядзернага арсенала Масквы.
Па-трэцяе, часта гэтая аргументацыя — прыстанішча дастаткова амаральных людзей, якія ў іншай сітуацыі абвінавачвалі б ахвяру згвалтавання ў тым, што яна занадта правакацыйна апранулася. «Вялікія дзяржавы маюць больш правоў па сферах уплыву, а інакш вы самі вінаватыя» = «Моцныя мужыкі маюць права не падвяргацца правакацыям у выглядзе аголеных жаночых каленак, а інакш сама вінаватая».
Але для мяне куды больш дзіўны іншы прабел, калі не сказаць — правал, у логіцы адэптаў тэорыі пра Захад як першапрычыну вайны. Гэтыя людзі, якія часта называюць сябе «рэалістамі», адмаўляюцца бачыць множнасць прычын у прыняцці рашэнняў палітыкамі, і зводзяць усё да зручнага ім аднамернага тлумачэння.
Гэта значыць, у іх карціне свету калі адна краіна нападае на іншую, то гэта адбываецца з-за сутыкнення геапалітычных інтарэсаў, і толькі з-за яго. А значыць, улічыўшы геапалітычныя інтарэсы ўсіх, можна было вайны пазбегнуць.
А з чаго бярэцца такая выснова пра прычыну дзеянняў Масквы? З прамоваў Пуціна пра пагрозу НАТА? З чаго раптам сур’ёзныя (з выгляду) аналітыкі вераць той рыторыцы, якой дасведчаныя палітыкі апраўдваюць свае дзеянні? Можа яшчэ ў ваенную дактрыну зазірнём, тамака жа напісана, што Расія мірная краіна?
З аналізу проста выключаецца цалкам сабе банальная магчымасць таго, што расійскі прэзідэнт ашуквае нас, калі гаворыць аб сваіх матывах. Можна хацець захапіць Украіну ўсяго толькі таму, што яна «гістарычна наша», «мы адзін народ», «мы падарылі ёй землі». І ў такой сітуацыі — ёсць НАТА, няма НАТА — мэта, гістарычная місія, якую ўзяў на сябе Пуцін, засталася б нязменнай.
Але дастаткова праз коску нешта сказаць пра пагрозу НАТА і рой «рэалістаў» учэпіцца менавіта за гэты аргумент. Чаму спікеру, які не саромеецца выкарыстоўваць дэзінфармацыю на працягу ўсёй сваёй кар’еры, раптам трэба верыць менавіта ў гэтым пытанні?
А я скажу чаму. Таму што тады шматгадовае стагнанне пра «не правакуйце Расію можна канвертаваць у «мы ж казалі, а вы нас не паслухалі». І гэта яшчэ адна спрытная маніпуляцыя.
На справе ж Расея напала не таму, што была аб’ектыўна заціснутая ў кут каршаковай палітыкай НАТА, акружаная яго пашырэннем, а зусім наадварот — таму што яе ўладар паверыў у тое, што на другім баку натоўп без’яйцевых смаўжоў, якіх можна сцерці, проста паказаўшы ім дубінку.
І вось тут узнікае самае галоўнае пытанне — аб уроках усёй гэтай катастрофы. Тыя, хто дзесяцігоддзямі прытрымліваўся пазіцыі «не раз’юшваць Расею», фундаментальна не мелі рацыі ў сваіх прагнозах яе паводзін у лютым і ў сваёй ацэнцы асобы Пуціна. А тыя краіны і палітыкі, хто лічыўся каршаком і еўрапейскім русафобам, хто казаў пра глыбока імперскую свядомасць расійскага прэзідэнта, апынуліся куды бліжэйшыя да праўды.
Ці значыць гэта, што каршакі заўсёды маюць рацыю? Канешне не. Любы ідэалагізаваны погляд на рэальнасць рана ці позна пра яе ж і разбіваецца.
Але іх паслужны спіс у разуменні таго, хто такі Пуцін і кім ён заўсёды быў, выглядае нашмат больш пераканаўча, чым рэзюмэ тых, хто спадзяваўся ўцягнуць гэтага чалавека ў адэкватнае супрацоўніцтва, заплюшчваючы вочы на выходныя ад Расіі пагрозы.
Але як жа нам зразумець, ці быў Пуцін заўсёды імперыялістам, які лічыў Украіну штучным тварэннем Леніна, а распад СССР — наступствам злачыннай дурасці ранніх бальшавікоў, ці яго такім зрабіла набліжэнне НАТА? Можа быць, гэта Захад сваім шматгадовым ігнараваннем інтарэсаў Расіі ператварыў прагрэсіўнага маладога рэфарматара Пуціна ў тое, што мы бачым зараз?
Ёсць добрая магчымасць параўнаць яго словы пры аб’яўленні вайны ў гэтым лютым і яго ж словы 30-гадовай даўніны. Enjoy
