На русском языке:
Новость о “запрете на въезд в Польшу с 1 августа” — это спланированная кампания по дезинформации, начатая еще в воскресенье
Учора шэраг незалежных СМІ паведамілі, што Польшча з 1 жніўня ўводзіць забарону на ўезд аўтамабіляў на беларускіх нумарах праз памежны пераход «Цярэспаль». Больш за тое, паведамлялася, што аўтамабілі з нумарамі РБ нібыта ўвогуле павінны пакінуць Польшчу ў тэрмін да 18 студзеня 2025 года.
Адзначым, што гэтая інфармацыя распаўсюджвалася без спасылак на афіцыйныя рэсурсы. Ніводнае з польскіх ведамстваў не паведамляла аб увядзенні згаданай вышэй забароны. У сувязі з гэтым дадзеную сітуацыю можна разглядаць як мэтанакіраваную дэзынфармацыйную кампанію супраць Польшчы.
Усё пачалося 3 дні таму
Дадзены ўкід пачаў распаўсюджвацца яшчэ ў нядзелю, 21 ліпеня. Першым яго апублікаваў TikTok-акаўнт @pershyregion, які ў сваім відэа распавёў пра чуткі наконт таго, што Польшча збіраецца закрыць праезд для беларускіх аўто з 1 жніўня, а з 16 жніўня нібыта забароніць і праезд беларускіх аўтобусаў. Усё гэта падавалася як «інфармацыя ад польскіх памежнікаў». Відэа было апублікавана ў 09:34 21/07 і на бягучы момант набрала ўжо больш за 142 тысяч праглядаў і 240 каментароў. Адзначым, што ў той жа дзень гэты слых быў запушчаны і ў іншым TikTok-акаўнце – @pershy.2.
Скрыншот відэа з чуткамі пра магчымую забарону на ўезд у Польшчу беларускіх аўто / TikTok @pershyregion
Даведачна: Сайт https://1pr.by/ быў зарэгістраваны 2024-01-04, а першае відэа ў TikTok-акаўнце @pershyregion было загружана 2023-06-19. У 2021 годзе ў рэдактара сайта «Першы Рэгіён» праводзіўся ператрус з удзелам КДБ у межах крымінальнай справы аб тэрарызме, а ў ліпені 2021 года стала вядома, што яго судзілі ў Брэсце за «распаўсюд экстрэмісцкіх матэрыялаў».
Пацвярджэннем таго, што менавіта гэтыя акаўнты ў TikTok пачалі распаўсюджваць дадзеную фэйкавую навіну, служыць паведамленне ў адным з прыгранічных чатаў, дзе на пытанне карыстальніка аб крыніцы інфармацыі аб планаваным закрыцці мяжы Польшчай, рушыў услед адказ:
«У цік току хтосьці відос зрабіў, што з 1 жніўня закрываюць пагранпераход».
Подтверждением тому, что именно эти аккаунты в TikTok начали распространять данную фейковую новость, служит сообщение в одном из приграничных чатов, где на вопрос пользователя об источнике информации о планируемом закрытии границы Польшей, последовал ответ:
«В тик токе кто-то видос сделал, что с 1 августа закрывают погранпереход».
Cкрыншот абмеркавання слыху аб магчымай забароне на ўезд у Польшчу ў адным з прыгранічных чатаў
Паралельна з гэтым навіна, у якой абмяркоўваецца чутка пра магчымую забарону на ўезд, зʼявілася і на сайце 1pr.by (дадзены сайт, па ўсёй бачнасці, звязаны з вышэйзгаданым TikTok-акаўнтам) – 21 ліпеня там выйшаў артыкул пад загалоўкам «У Польшчу толькі на рэйсавых аўтобусах: праўда ці фэйк?».
Артыкул выйшаў ужо пасля публікацыі відэа ў TikTok-акаўнце @pershyregion. У ёй сцвярджаецца, што навіна аб магчымым закрыцці памежпераходу Брэст-Цярэспаль стала распаўсюджвацца ў сацсетках і «прыгранічных ТГ-каналах», прыводзіцца і скрыншот паведамлення з невядомага чата.
Скрыншот артыкула «У Польшчу толькі на рэйсавых аўтобусах: праўда ці фэйк?» / 1pr.by
Звернем увагу, што нам не ўдалося знайсці арыгінальнае паведамленне ні ў адным з публічных памежных чатаў. Магчыма, яно было апублікавана ў закрытым чаце.
23 ліпеня ўкід працягваў распаўсюджвацца з новымі падрабязнасцямі
23 ліпеня на дадзеным рэсурсе выходзіць яшчэ адзін артыкул пад загалоўкам: «Польшча забароніць уезд на беларускіх нумарах з 1 жніўня?». У новым артыкуле выкарыстоўваецца ўжо іншая танальнасць апавядання, якая не адпавядае зместу матэрыялаў, апублікаваных двума днямі раней.
Скрыншот артыкула «Польшча забароніць уезд на беларускіх нумарах з 1 жніўня?» / 1pr.by
У матэрыяле ад 23.07.2024 меркаваную забарону на ўезд аўтары называюць «новай фобіяй» і не разумеюць, «адкуль ногі растуць у гэтых паведамленняў». 23 ліпеня навіну аб магчымай забароне на ўезд у Польшчу з 1 жніўня падхапіў ужо тэлеграм-канал @dokumenty_polsha11.
У 17:49 у гэтым ТГ-канале выходзіць пост, у якім таксама сцвярджаецца, што з 00:01 1 жніўня Польшча забараняе ўезд аўто на беларускіх нумарах. І ўжо праз 1 гадзіну і 3 хвіліны пост выдаляецца.
Скрыншот выдаленага паста з Telegram-канала @dokumenty_polsha11 / by.tgstat.com
Звернем увагу, што за кароткі прамежак часу гэты пост быў распаўсюджаны па 210 чатах і выдалены ўжо пасля таго, як пра гэта напісалі незалежныя СМІ, якія апублікавалі дадзеную навіну без папярэдняга факт-чэкінгу.
Пазней прэс-сакратар кіраўніка Нацыянальнай падатковай адміністрацыі Польшчы ў каментары журналістам тэлеканала «Белсат» афіцыйна абверг інфармацыю аб забароне на ўезд у Польшчу аўтамабіляў на беларускіх нумарах з 1 жніўня.
Пра што гэта ўсё гаворыць? Высновы
У дадзенай сітуацыі бачны выразны алгарытм працы па распаўсюджванні дэзінфармацыі:
- Публікацыя відэа ў TikTok;
- Затым артыкулы з падагрэвам чутак аб магчымым закрыцці пераходу з меркавана фэйкавым скрыншотам;
- Далей абмеркаванне навіны ў прымежных чатах з правакацыйнымі пытаннямі («А ці праўда, што Польшча закрывае мяжу?»);
- І нарэшце пост у тэлеграм-канале, які праіснаваў нядоўга, але канчатковую мэту дасягнуў – інфармацыю падхапілі незалежныя СМІ і апублікавалі, не праверыўшы яе дакладнасць.
Пры гэтым важна адзначыць, што на ўсіх этапах гэтай кампаніі ўся інфармацыя падавалася як першапачаткова не падмацаваныя фактамі чуткі ад «нейкага памежніка», пры гэтым актыўна выклікаў сумнеў у фэйкавай навіны («але раптам праўда», «не хочацца верыць, але мала лі» і г.д.).
Такім чынам, распаўсюджванне чутак аб забароне на ўезд аўтамабіляў з беларускімі нумарамі ў Польшчу з 1 жніўня можна ацаніць як мэтанакіраваны ўкід дэзінфармацыі, не пацверджаны афіцыйнымі польскімі крыніцамі. Гэтая інфармацыя накіравана на распаўсюджванне трывожнасці і раскрутку сярод беларусаў антызаходніх настрояў на фоне ўжо ўведзеных краінамі Балтыі абмежаванняў. Звяртае ўвагу хуткае распаўсюджванне і выдаленне дэзінфармацыі з крыніц укіду, якую пасля складана абвергнуць, калі яна пападае ў буйныя медыя.
