На русском языке:
«Бесплатный аналог Маска»: Что не так с беларусским аналогом Starlink?
Падчас наведвання ўчастка «Лініі Хрэніна» – апорнага пункт каля в. Сакі ў Жабінкаўскім раёне Брэсцкай вобласці – 6 кастрычніка 2023 г. Лукашэнку сярод іншага прадэманстравалі тактычны мабільны комплекс сувязі (МКС), распрацаваны ў нетрах цэха рамонту і мадэрнізацыі 619-й базы захоўвання, рамонту, мадэрнізацыі і ўтылізацыі сродкаў сувязі (г. Асіповічы). Расказваем падрабязней пра сістэму, якую Лукашэнка назваў «бясплатным аналагам Маска».
Што паказалі Лукашэнку?
Кадры з прэзентацыі МКС тады выклікалі вал кпінаў у беларускіх і замежных СМІ, як непасрэдна пра знешні выгляд абсталявання, так і пра дыялог паміж Лукашэнкам і вайскоўцам з указкай. Прывядзем словы гэтай размовы:
— Тое, што Маск за мільярды даляраў рабіў, ты сам зрабіў бясплатна?
— Так, але не бясплатна. Але за вельмі малыя грошы.
— Не, зразумела. Але не за мільярды долараў?
— Ніяк не. …Дзесьці ў Мінску кропка доступу ў інтэрнэт. Яна транслюецца праз станцыю спадарожнікавай сувязі, выходзіць сюды. І ты, праз роўтэр вайфай раздае гэты інтэрнэт.
Кадр ВаенТБ з прэзентацыі МКС 06 кастрычніка 2023 г. / МА РБ
Калі пытанняў да кампетэнцыі Лукашэнкі няма ўвогуле, то вайсковец на ўзроўні дзіцячага садка (у адпаведнасці з узроўнем аўдыторыі перад ім) няхай і сваімі словамі, але, па сутнасці, усё правільна растлумачыў. Далей мы раскажам чаму.
Па-першае, на відэа мы бачым:
- Наўтбук у жалезнай вайсковай скрыні;
- Wi-Fi роўтэр;
- Усенакіраваную магнітную 3G/LTE-антэну;
- Радыёстанцыі, падлучаныя да наўтбука;
- Партатыўная крыніца харчавання, ад якой запатрабавана прадстаўленае абсталяванне.
Відавочна, у кадр не патрапілі:
- Спадарожнікавая талерка;
- Спадарожнікавы мадэм;
- 3G/LTE-мадэм.
Без апошніх трох пунктаў гэтае тлумачэнне можна было б лічыць смешным, але гэтыя элементы, тым не менш, у комплексе прысутнічаюць. І ўжо робіцца не так смешна.
Спадарожнікавая частка МКС у Асіповічах пры перадачы ў войскі 29 лістапада 2023 г. / МА РБ
Прынцып працы
Мабільны комплекс сувязі па словах распрацоўшчыкаў «забяспечвае перадачу дадзеных, перадачу паведамленняў, працу з картамі, дадзеныя паветранай абстаноўкі, і тэлефонную закрытую сувязь» – гэта значыць па сутнасці ўяўляе сабой сістэму бесправаднога доступу ў інтэрнэт і тэлефаніі, з рэзерваванымі паміж сабой мабільнымі і спадарожнікавым каналамі, і лакальнай раздачай інтэрнэту вакол МКС па Wi-Fi і правадной сетцы. За канфігураванне сеткі адказвае пакет ВА «Супертэл-NMS».
3G/LTE-сувязь працуе ў зоне пакрыцця беларускіх аператараў сотавай сувязі. Спадарожнікавая частка рэалізавана па прынцыпе традыцыйнага VSAT-інтэрнэту з прыёмам і перадачай сігналу з аднаго геастацыянарнага спадарожніка.
Правайдэрам спадарожнікавага інтэрнэту для беларускіх вайскоўцаў выступае «Завод дакладнай электрамеханікі» – аператар Нацыянальнай сістэмы спадарожнікавай сувязі і вяшчання і беларуска-кітайскага спадарожніка Belintersat-1/ChinaSat-15.
Запуск Спадарожніка Belintersat-1/ChinaSat-15 з касмадрома ў Кітаі 2016 г. / Белта
Трэба адзначыць, што вайскоўцам прадастаўленая магчымасць выкарыстоўваць двухбаковы канал спадарожнікавай сувязі (гэта відаць па канвертары, устаноўленым перад талеркай), а фіз- і юрыдычным асобам у Беларусі дазволена выкарыстоўваць толькі аднабаковы спадарожнікавы канал (г.зн. на прыём), калі выходны трафік ідзе па зямлі», адпаведна, праз ААЦ і сістэму САМР. Выключэнне – пасольствы замежных дзяржаў.
І тут можна было б парадавацца за вайскоўцаў, што яны нарэшце змогуць глядзець забароненую і даведвацца праўду ў інтэрнэце, напрыклад, адкуль рыхтаваўся напад. Але той самы «пункт доступу ў інтэрнэт» з прэзентацыі Лукашэнкі, які насамрэч называецца «Тэлепорт – Наземны комплекс кіравання», размяшчаецца ў вёсцы Станькава (Дзяржынскі раён Мінскай вобласці). Г.зн. адтуль падымаецца і туды прызямляецца ўвесь трафік са спадарожніка Belintersat-1 і далей па наземнай сетцы (праз ААЦ і сістэму САМР, адпаведна) сыходзіць у знешні свет. Так што пра забарону можна не ўспамінаць.
Параўнанне са Starlink
Новы беларускі МКС сабраны дастаткова саматужна:
- Армейскія жалезныя скрыні для наўтбука і скрыні з фанеры ў якасці падставы для мацавання кранштэйна спадарожнікавай талеркі;
- Кітайскі прыёма-перадаючы канвэртар;
- Талеркі з лагатыпам расійскага аператара спадарожнікавага тэлебачання «Трыкалор».
Так, лагатып на талерцы не ўплывае на яе працу, але гэта гаворыць аб тым, што іншых талерак купіць у Беларусі не змаглі, а сваіх ВПК не вырабляе. Іранічна, але да вайны ў РБ былі распаўсюджаныя танныя і практычныя спадарожнікавыя талеркі харкаўскай вытворчасці.
Але варыянт абсталявання суцэль працоўны. Для мірнага часу.
Спадарожнікавая талерка вытворчасці харкаўскай фабрыкі "Варыянт" / izi.ua
Відавочны мінус МКС – вайскоўцам трэба кожны раз пры разгортванні сістэмы вельмі дакладна пазіцыянаваць гэтую скрыню з замацаванай талеркай уручную на спадарожнік. Таму такую канструкцыю цяжка назваць мабільнай.
У выпадку ваенных дзеянняў на тэрыторыі Беларусі выкарыстанне такога камплекта можа быць істотна ўскладнена. Бо мабільныя 3G/LTE-сеткі могуць быць выведзены са строю на некаторай тэрыторыі чыста механічна (знішчаны або абясточаны вышкі базавых станцый, напрыклад), а спадарожнікавы сігнал аднаго геастацыянарнага спадарожніка – нагадаем, гэта Belintersat-1 у арбітальнай пазіцыі 51.5°E з вядомымі частотамі абмежаванага колькасці транспондеров і іх працоўнымі дыяпазонамі – як раз такі добра паддаецца прыгнечанню сістэмамі РЭБ суперніка. Як гэта атрымлівалася ў спецыялістаў з Украіны са спадарожнікавым вяшчаннем «НТВ +» і «Трыкалор» у 2022 і 2023 гадах (спадарожнік у пазіцыі 36.1 ° E). У выніку прымусіла гэтых правайдэраў мяняць частоты вяшчання федэральных каналаў у сваіх пакетах і пераводзіць кліентаў на другі спадарожнік, размешчаны значна на ўсход ад (56 ° E), пазбавіўшы некаторых паслуг абанентаў еўрапейскай часткі РФ.
Навіна пра атаку на расійскія ТБ-спадарожнікі ў чэрвені 2023 г. / currenttime.tv
Беларускія вайскоўцы адной з пераваг сваёй распрацоўкі называюць больш складаны працэс выяўлення такога комплексу сувязі ў радыёэфіры. Але гэта, мякка кажучы, не зусім праўда. У звычайным жыцці БелДІЭ сваімі станцыямі радыёкантролю нядрэнна дэтэктуе выходны сігнал нелегальных карыстальнікаў двухбаковага спадарожнікавага інтэрнета і выпісвае штрафы. Што ж казаць пра ваенных адмыслоўцаў, якія задаліся мэтай вас выявіць? Асабліва, як вышэй падкрэслівалася, калі маеш справу з геастацыянарнай сістэмай.
І крыніца інтэрнэту для спадарожніка Belintersat-1 адна. Можна, напрыклад, сканцэнтраваць намаганні на вывадзе са строю менавіта телепорта. Прычым не абавязкова фізічна.
Самым уразлівым месцам такой сістэмы зʼяўляецца так званы uplink-канал тэлепорта – тая інфраструктура, з дапамогай якой ажыццяўляецца «уздым» на спадарожнік кіраўніка і карыснага сігналу з наземнай станцыі кіравання. Адпаведна, знаходзячыся ў геаграфічнай блізкасці да адзінага тэлепорта і маючы супастаўнае абсталяванне, можна забіць эфір толькі толькі uplink-канала больш магутным смеццевым сігналам, істотна запаволіўшы мінанне трафіку да спадарожніка. У гэтым выпадку ў карыстачоў будзе бачнасць працы сеткі, але абмен дадзенымі будзе ўскладнены.
Пры гэтым пад геаграфічнай блізкасцю ў выпадку з Belintersat-1 разумеецца практычна любая кропка Усходняй Еўропы. Г.зн. наогул няма неабходнасці знаходзіцца на тэрыторыі Беларусі для пастаноўкі такога роду перашкод. І менавіта так, у тым ліку, былі атакаваныя «НТВ +» і «Трыкалор» (тэлепорт для спадарожніка Express-AMU1 36.1 ° E размяшчаецца ў падмаскоўным горадзе Дубна, а атака магла ісці з Украіны).
У «Старлінка», апроч эстэтычнай перавагі і агульнай кампактнасці ўсёй абаненцкай прыёма-перадавальнай сістэмы, замест спадарожнікавай талеркі з канвертарам выкарыстоўваецца фазаваная антэнная рашотка з матарызаванай аўтаматычнай падладкай аптымальнага кута нахілу на спадарожнікі. Г.зн. яе няма неабходнасці ўвогуле арыентаваць у прасторы пры перамяшчэнні. Антэна сама ўсё робіць за вас.
Спутниковая абонентская антенна Старлинк / highload.today
У сістэме «у Маска» выкарыстоўваецца сетка з тысяч спадарожнікаў, у іх увесь час змяняюцца частоты. Усё гэта, у тым ліку, ускладняе дэтэктаванне месца выкарыстання (устаноўкі) антэны на зямлі, бо выходны сігнал у тым ліку адхіляецца з цягам часу (арыентуючыся на кірунак на спадарожнікі з найлепшым сігналам у дадзены момант), а з-за прынцыпу працы антэны, ён не такі магутны, і не так відавочна сфакусаваны ў адну кропку «ў неба».
Акрамя таго, у «Старлінка» тэлепорты размешчаны ў розных частках Зямлі. А спадарожнікі на арбіце рэтранслююць сігнал адзін аднаму, забяспечваючы высокую адмоваўстойлівасць усёй сістэмы. Пры гэтым абанент «Старлінка» ніяк не задзейнічае наземны інтэрнэт-канал або 3G/LTE-сувязь, бо сетка першапачаткова праектавалася як спадарожнікавая.
І, як паказвае вопыт у баявых дзеянняў ва Украіне, расійскім войскам РЭБ, якія ўварваліся, так і не ўдалося здушыць працу «Старлінк» над Украінай за мінулыя два гады.
Больш-менш эфектыўна атрымліваецца толькі выяўляць навала карыстальнікаў вай-фай сеткі, якія гуртуюцца вакол мадэма, які раздае спадарожнікавы інтэрнэт па вай-фай. Але для гэтага трэба знаходзіцца ў дастатковай блізкасці да такога мадэма з рызыкай быць раскрытымі тымі ж карыстальнікамі.
Гэта толькі малая і відавочная частка параўнання, якая гаворыць, што няма ніякага сэнсу з пункту гледжання ваеннага патэнцыялу дзвюх сістэм гэта параўнанне рабіць сурʼёзна.
- Ці можна выкарыстоўваць беларускую МКС? Так.
- Танней Старлінка? Так.
- Ці смешная яна? Не вельмі.
- Дапаможа вайскоўцам? Наўрад ці.
Падача ў дзяржСМІ
Ваенная прапаганда РБ спачатку ганарліва з усіх бакоў паказала працэдуру перадачы новых комплексаў сувязі ў войскі на тэрыторыі 619-й бхрмус (в/ч 01313, г. Асіповічы).
Кадр ВаенТБ з Асіповічаў 29.11.2023 / ВаенТБ
Дарэчы, тут вайскоўцы захоплена кранаюць тэлефонную трубку і планшэт, але спадарожнікавая талерка арыентавана ў супрацьлеглы ад арбітальнай пазіцыі спадарожніка Belintersat-1 бок. Будзем лічыць, што ў той момант яны наладжвалі 3G/LTE-сувязь.
Зялёным колерам на малюнку паказаны накірунак на Belintersat-1. Чырвоным – куды накіравана антэна ў вайскоўцаў у сюжэце. Геалакацыя месца фота з кадра вышэйшая з 619-й базы захоўвання, рамонту, мадэрнізацыі і ўтылізацыі сродкаў сувязі (г. Асіповічы).
Пры гэтым у іншым сюжэце праграмы Арсенал за 10.12.2023, дзе расказвалі аб перадачы ў войскі камплектаў тэхнікі, гэтых жа самых ваенных вырашылі не паказваць.
Кадр ВаенТБ з Асіповічаў у праграме Арсенал ад 10.12.2023 / ВаенТБ
Але яшчэ больш таямнічасці прапагандысты дадалі 08.12.2023 у справаздачы аб паспяховай трэніроўцы па арганізацыі сувязі паміж падраздзяленнямі з выкарыстаннем МКС у 51-ы габ (в/ч 12147, г. Асіповічы). І невядома навошта заблюрыўшы мясцовасць вакол.
Кадры з 51-габ. Асіповічы
Геалакацыя месца фота з кадра вышэйшая ў 51-й гвардзейскай артылерыйскай брыгадзе (г. Асіповічы)
Зялёным колерам на малюнку пазначаны кірунак на Belintersat-1 і прыкладнае месцазнаходжанне вайскоўцаў у справаздачы. Тут візуальна вайскоўцы хаця б паспрабавалі настроіцца ў бок спадарожніка Belintersat-1. А зараз уявіце, наколькі гэта зручна рабіць у лесе ўзімку некалькі разоў у дзень.
Беларускі бязлітасны РЭБ
Начальнік упраўлення радыёэлектроннай барацьбы (РЭБ) Генеральнага штаба УС Беларусі палкоўнік Ігар Данільчык 12.12.2023 расказаў пра новыя сродкі РЭБ ва УС РБ:
«Прычым лінейка гэтых сродкаў будзе ўключаць поўную наменклатуру, якая дазволіць нам працаваць у радыёчастотным спектры ад 1 Мгц да 6000 Мгц. Кароткія хвалі, ультракароткія хвалі… Можам уздзейнічаць на любыя сродкі сувязі на полі бою. У нас няма выключэнняў. Можам працаваць па разнастайнай караткахвалевай радыёсувязі, па сотавай сувязі, па Digital Mobile Radio, якая зараз усімі выкарыстоўваецца. Мы можам працаваць па спадарожнікавым сістэм сувязі, па спадарожнікавай навігацыі і гэтак далей. Ёсць магчымасць працаваць па Starlink. Увогуле, я не ведаю, па якіх сістэмах сувязі мы не можам працаваць».
Тут толькі пракаментуем ад рэдакцыі. Начальнік упраўлення РЭБ па-майстэрску можа заблытваць патэнцыйнага суперніка складанасцю фармулявання сваіх думак. Не заўсёды супадаючых з рэальнасцю. Нагадаем толькі пра згаданыя вышэй тэлепорты, а таксама пра зусім іншы частотны дыяпазон працы, як «Старлінка», так і іх уласнага «Белінтэрсата».
P.S. Беларусь знаходзіцца ў зоне пакрыцця сеткі «Старлінк», але магчымасць выкарыстання перадаючага абсталявання заблакіравана распрацоўшчыкам сістэмы па геаграфічнай прыкмеце (пры ўключэнні мадэм вызначыць сваё месцазнаходжанне і перастане працаваць).
