In English:
Opinion. iSANS on the role of Belarus in the Syrian conflict
На русском языке:
Мнение. iSANS о роли Беларуси в сирийском конфликте
Міжнародная ініцыятыва iSANS апублікавала ў сваім тэлеграм-канале пост, у якім аўтары аналізуюць заяву Лукашэнкі аб адпраўцы беларускіх вайскоўцаў і медыкаў у Сірыю, і чаму яна не адпавядае рэчаіснасці. Прыводзім словы аўтараў без зменаў.
У панядзелак у расійскіх СМІ з’явілася сенсацыйнае паведамленне аб тым, што ўрад РФ ухваліў праект пагаднення аб размяшчэнні воінскага кантынгенту Беларусі ў Сірыі.
«Адобрыць прадстаўлены Мінабароны РФ, узгоднены з МЗС і іншымі зацікаўленымі федэральнымі органамі выканаўчай улады, Вярхоўным судом, Следчым камітэтам і папярэдне прапрацаваны з беларускім бокам праект пагаднення паміж урадам РФ і ўрадам Беларусі [у самім дакуменце Беларусь называюць «Рэспублікай Беларусь»] аб супрацоўніцтве ў вобласці аказання гуманітарнай дапамогі Сірыйскай Арабскай Рэспубліцы», — гаворыцца ў распараджэнні, падпісаным прэм’ер-міністрам РФ Міхаілам Мішусціным. Поўны яго тэкст быў апублікаваны на афіцыйным партале прававой інфармацыі РФ.
У дакуменце гаворыцца, што РБ і РФ «прынялі да ўвагі афіцыйнае запрашэнне» ўзяць удзел у місіі па аказанні гуманітарнай дапамогі на тэрыторыі Сірыі, якое Сірыйская Арабская Рэспубліка (САР) адправіла Беларусі, і падкрэсліваецца, што беларускі ВОІНСКІ кантынгент «колькасцю да 200 чалавек». будзе прыцягвацца да выканання мерапрыемстваў «выключна ў гуманітарных мэтах па-за зонай баявых дзеянняў». Згодна з дакументам, планавалася, што беларускія вайсковыя спецыялісты будуць размешчаны ў месцах дыслакацыі расійскай авіяцыйнай групы, а таксама будуць «аператыўна падпарадкоўвацца» расійскаму Цэнтру па прымірэнні варагуючых бакоў і кантролі за перамяшчэннем бежанцаў на тэрыторыі САР, але пры гэтым заставацца пад камандаваннем упаўнаважанага органа беларускага боку. Варта звярнуць увагу, што ў дакуменце таксама прапісваецца забарона/абмежаванне на выкарыстанне «вырабаў асабістага карыстання, якія маюць пашыраныя мультымедыйныя магчымасці» (аўдыёзапіс, фота- і відэаздымка, вызначэнне геалакацыі).
Як вядома, «мір, спакой, стабільнасць» доўгі час быў папулярнай мантрай Аляксандра Лукашэнкі і яго атачэння. Ён неаднаразова абяцаў беларускім маці, што іх сынам ніколі не давядзецца ваяваць у трэціх краінах, адстойваючы чужыя інтарэсы, на што ўвесь час спасылаліся яго прыхільнікі; гэты пункт таксама быў ключавым падчас усіх перадвыбарных кампаній, у якіх ён удзельнічаў. Прымаючы да ўвагі гэты факт, цікава назіраць за развіццём дадзенай сітуацыі, бо пра меркаваную адпраўку беларускага вайсковага кантынгенту першай паведаміла «братэрская Расія», а не медыя, падкантрольныя Лукашэнку. Акрамя таго, у дакуменце, прадстаўленым Крамлём, згадваецца толькі запрашэнне, меркавана высланае рэжымам Башара аль-Асада беларускаму боку, але ніяк не пагадненне ці дамова Беларусі з Сірыяй аб такой адпраўцы. На сённяшні дзень няма звестак, што падобнае пагадненне ўвогуле калі-небудзь было падпісана.
Аднак, паводле інфармацыі некаторых крыніц, у тым ліку, звязаных з былымі «сілавікамі», беларусы ўжо знаходзяцца ў Сірыі з восені 2021 года. Прычым, размова ідзе не толькі аб ваенных урачах, але і ваеннаслужачых, якія нясуць службу на адной з расійскіх баз.
Варта адзначыць, што галоўнае агенцтва навін Беларусі БелТА апублікавала нечаканую навіну аб планаванай адпраўцы вайскоўцаў пазней, чым расейскія калегі і незалежныя СМІ, калі яна ўжо на ўсю моц абмяркоўвалася ў сетцы. Пры гэтым загаловак «Беларусь і Расія маюць намер падпісаць пагадненне аб аказанні гуманітарнай дапамогі Сірыі» акуратна абыходзіў сутнасць асноўнага меседжа і мог увесці чытача ў зман.
Па меры распаўсюджвання інфармацыі таксама назіралася актывізацыя пралукашэнкаўскіх экспертаў і ТГ-каналаў, якія рабілі ўсё, што ад іх залежыць, каб апраўдаць такое рашэнне, а таксама ачарніць «істэрычных змагароў». У прыватнасці, сумна вядомы канал «Жоўтыя слівы» ў панядзелак увечары параіў супернікам Лукашэнкі хаця б «сунуць нос» у дакумент, каб пераканацца, што «воінскі кантынгент прыцягваецца да выканання мерапрыемстваў выключна ў гуманітарных мэтах па-за зонай баявых дзеянняў». Але аўтары канала не даюць якіх-небудзь рэкамендацый тым, хто сумняваецца ў тым, што палажэнні дадзенага распараджэння будуць выконвацца ў рэальным жыцці.
Тым больш, што сам Аляксандр Лукашэнка ў аўторак раніцай назваў паведамленне «чарговым фэйкам». Па ягоных словах, інфармацыя аб рашэнні расійскага ўрада «паслаць нашых вайскоўцаў у Сірыю» стала для яго навіной, бо па законе гэта «немагчыма без прэзідэнта». Лукашэнка сцвярджае, што ён «нікога туды не пасылаў», але пры гэтым успамінае, што «даўным-даўно» ўрад Сірыі папрасіў яго «дапамагчы лекарамі», але канкрэтна цяпер гэта не ўяўляецца магчымым, бо ў саміх «праблем вышэй за дах. і пандэмія так званая не скончылася». Ён паўтарае, што беларускім вайскоўцам там няма чаго рабіць.
БелТА цытуе Лукашэнку: «Яшчэ раз падкрэсліваю: патрэбны будуць лекары — дапаможам. Выключна на добраахвотных асновах. Толькі пасля таго, калі ў нас спадзе напруга ў сваіх лякарнях. Не, пачынаюць раскручваць: «Урад Расіі прыняў рашэнне». З урадам Расіі ішла размова, калі мы будзем кагосьці туды пасылаць, каб Расія нас падтрымала. Калі нейкі шпіталь, пажадана, каб мы з расіянамі працавалі, у іх вялікі досвед. Вось і ўсё пытанне».
Пакуль да канца не зразумела, з якой мэтай расійскі бок паведаміў свету аб сваім жаданні ўцягнуць у сірыйскі канфлікт беларусаў. Магчыма, гэта ясны сігнал Аляксандру Лукашэнку, які ён прыняў з абурэннем (прынамсі, прадэманстраваў абурэнне для публікі, назваў паведамленне «фэйкам» і доўга апраўдваўся), бо нават у асяроддзі яго прыхільнікаў адпраўка вайскоўцаў у Сірыю выклікала б неадназначную рэакцыю. Як доўга Лукашэнка зможа супраціўляцца ціску Расіі, улічваючы тое, што дражніць Крэмль шматвектарнасцю пасля зачысткі грамадзянскай супольнасці ў 2020—2022 гг. і страты кантакту з Захадам ужо ня выходзіць? Ці прыйшоў час плаціць па рахунках? iSANS працягвае сачыць за развіццём сітуацыі.
