In English:
Opinion. Yahor Lebiadok on the role of the CSTO in overcoming the «terrorist threat»
На русском языке:
Мнение. Егор Лебедок о роли ОДКБ в преодолении «террористической угрозы»
Аглядальнік Ягор Лябядок у сваім тэлеграм-канале патлумачыў, у якіх выпадках краіна можа запытаць дапамогу АДКБ, хто з Беларусі можа паехаць у Казахстан у выпадку неабходнасці і чаму дапамога Расіі і Беларусі ў падаўленні пратэстаў — не вельмі добрая ідэя. Прыводзім меркаванне без зменаў.
У адпаведнасці з Пагадненнем аб Калектыўных сілах аператыўнага рэагавання АДКБ апошнія прымяняюцца для лакалізацыі ўзброеных канфліктаў, барацьбы з міжнародным тэрарызмам. Менавіта для барацьбы з «тэрарызмам» запытвае дапамогу Такаеў, наўмысна пад гэтую норму Пагаднення заяўляе: «Гэтыя тэрарыстычныя банды з’яўляюцца па сутнасці міжнароднымі». Актам знешняй агрэсіі тое, што адбываецца ў Казахстане, на дадзеным этапе назваць ніяк нельга. Класіка саўковай палітыкі — усе праблемы спісваць на знешніх актараў.
Рашэнне аб прымяненні КСАР прымаецца Радай калектыўнай бяспекі на падставе афіцыйнага звароту аднаго або некалькіх Бакоў на аснове кансенсусу або са згоды Бакоў. Гэта таксама яшчэ поле для гульняў розных краін АДКБ, напрыклад, Арменіі.
Падрыхтоўка і правядзенне аперацыі КСАР ажыццяўляюцца Камандуючым КСАР, які прызначаецца з ліку прадстаўнікоў прымаючага Боку (у дадзеным выпадку Казахстана), калі не будзе прынята іншае рашэнне.
Падраздзяленні спецназа органаў унутраных спраў Бакоў, выдзеленыя ў склад КСАР, прыцягваюцца да выканання, у прыватнасці, наступных задач:
- ліквідацыя незаконных узброеных фармаванняў;
- процідзеянне масавым беспарадкам, якія перашкаджаюць выкананню пастаўленых задач;
- гарантаванне бяспекі дзяржаўных аб’ектаў.
Вельмі характэрна ў бягучай сітуацыі асаблівая думка Узбекістана па праекце Пагаднення аб КСАР АДКБ: «Пры гэтым мы зыходзім з таго няўхільнага пераканання, што кожная з краін-удзельніц АДКБ у стане вырашаць свае ўнутраныя супярэчнасці і супрацьстаянні ўласнымі сіламі без прыцягнення Узброеных Сіл звонку. І толькі ў выпадку знешняй агрэсіі і сілавога ўмяшання звонку ўзнікне неабходнасць прыцягнення і прымянення КСАР». Беларусь падпісала Пагадненне як ёсць.
У склад КСАР ад Беларусі ўваходзяць САХР (спецыяльны атрад хуткага рэагавання) Унутраных войскаў і 103-я брыгада ССА. Але ў апошніх вучэннях КСАР у Таджыкістане ад нас удзельнічаў і зводны разведатрад курсантаў факультэта ваеннай разведкі Ваеннай акадэміі і вайскоўцаў асобнай роты спецыяльнага прызначэння ЗАК. Калі вельмі патрэбна, то аператыўна можна ўключыць іншыя падраздзяленні ад нас. Пры гэтым, у рамках Пагаднення, у ходзе падрыхтоўкі і правядзення аперацый з удзелам падраздзяленняў органаў унутраных спраў Бакоў не дапускаецца распаўсюджванне інфармацыі пра іх склад, пра тактыку правядзення аперацый, пра характарыстыкі узбраення, спецсродкаў і спецтэхнікі, а таксама інфармацыі, якая раскрывае іншыя звесткі, забароненыя да распаўсюду нацыянальным заканадаўствам кіруючых Бакоў. Гэта значыць, напрыклад, склад накіраваных сіл ад унутраных войскаў, куды можна ўлучыць у закрытым фармаце або перападпарадкаваўшы іншыя падраздзяленні, можна і не пазнаць.
Накіраванне служачых (уключаючы супрацоўнікаў МУС, СК, пракуратуры і г.д.), а таксама грамадзянскага персаналу за межы Беларусі для такіх мэт ажыццяўляецца з іх асабістай пісьмовай згоды па рашэнні прэзідэнта Беларусі. Салдатаў тэрміновай службы не накіроўваюць, але яны могуць падчас службы падпісаць кантракт. Афіцэраў па прызыве таксама не накіроўваюць. Для адпраўкі нашага кантынгенту КСАР не патрэбная згода Парламента. У маі 2021 года спрошчаны патрабаванні да ваеннаслужачых, якія накіроўваюцца для ўдзелу ў дзейнасці па падтрыманні міжнароднага міру і бяспекі.
Не думаю, што ў сур'ёзным негатыўным варыянце некаторая колькасць трупаў беларускіх вайскоўцаў-добраахвотнікаў з Казахстана зменіць сітуацыю ў Беларусі — для народа не асабліва сумна — самі захацелі, для прыхільнікаў Лукашэнкі чарговыя героі на тыдзень вайны з Захадам, пра якіх і забудуць пры змене парадку дня.
Іншая справа, калі ў Казахстане нашы і расіяне пазабіваюць казахаў, а тыя, у тым ліку ваенныя і паліцыя, успрымуць гэта як знешнюю агрэсію (што верагодна), то тут сітуацыя на міжнародным узроўні ўскладніцца для адпраўляючага. Пры лакалізацыі аэрапорта трэба будзе праводзіць спецаперацыю, каб гэты кантынгент КСАР выцягнуць з Казахстана (што таксама багата на разрастанне канфлікту). Інакш будуць сотні зняволеных ці ваеннапалонных, за якіх ужо самому давядзецца гандлявацца. Рашэннем аднаго на адпраўку сіл Беларусь можа ўвязацца ў вайну з пакуль яшчэ саюзнікам.
Дапоўнена
Позна вечарам Савет калектыўнай бяспекі АДКБ у адпаведнасці з артыкулам 4 Дагавора аб калектыўнай бяспецы ўсё ж прыняў рашэнне накіраваць у Рэспубліку Казахстан не Калектыўныя сілы хуткага рэагавання, што было б лагічна для барацьбы з «тэрарызмам», а Калектыўныя міратворчыя сілы (КМС). Прычым мэта накіравання міратворчых сіл — стабілізацыя і нармалізацыя абстаноўкі ў гэтай краіне.
З аднаго боку, Такаеў заяўляе пра міжнародны тэрарызм у Казахстане, для барацьбы з якім КСАР, у прыватнасці, і створаны. Але накіроўваюць калектыўныя міратворчыя сілы, якія, як па назве, павінны быць прызваныя для ўстанаўлення міру паміж канфліктуючымі бакамі, так і па задачах.
Атрымліваецца, што АДКБ прызнае супернікаў улады Казахстана бокам канфлікту, а не тэрарыстамі, як тое заяўляў Тоакаеў? Бо не будуць жа гэтыя сілы «ствараць умовы для перамоваў» з тэрарыстамі, ды яшчэ і «падрыхтаванымі» і «міжнароднымі».
Згодна з арт. 5 Пагаднення аб міратворчай дзейнасці АДКБ, дзеянні Калектыўных міратворчых сілаў ажыццяўляюцца ў духу бесстароннасці, нейтральнасці і адкрытасці пры выразнай згодзе канфліктуючых бакоў, і пры ўмове дасягнення імі пагаднення аб спыненні агню і іншых сілавых дзеянняў у зоне канфлікту, і пры забеспячэнні бяспекі і ягоныя правы на самаабарону. Гэта значыць, яшчэ і згода канфліктуючых бакоў мяркуецца. Цікава ў каго з боку пратэстоўцаў яго запытвалі?
Па накіраванні нашых міратворчых сіл няма адрозненняў ад апісанага ў папярэднім пасце парадку. У вучэннях міратворчых сіл АДКБ ад Беларусі таксама бралі ўдзел сілы ССА (103-я брыгада, на базе якой ёсць міратворчая рота) і Унутраных войскаў. У адпаведнасці са згаданым Пагадненнем, дзяржавы-члены прызнаюць персанал КМС, які выконвае абавязкі ў зоне адказнасці КМС, удзельнікамі баявых дзеянняў і гарантуюць выкананне гэтага статусу ў адпаведнасці са сваім нацыянальным заканадаўствам. Жадаючых паехаць па медалькі і плюшкі ў выглядзе кар’еры і жылля ў Беларусі, думаю, знойдзецца шмат, як і ў расійскім войску жадаючых у свой час знайшлося з’ездзіць у Сірыю, асабліва ў перыяд пасля актыўных баявых дзеянняў.
