In English:
Unsubscribe time. What is happening with popular telegram-channels in Belarus
На русском языке:
Время отписок. Что происходит с популярными телеграм-каналами в Беларуси
Больш за 360 беларускіх тэлеграм-каналаў, чатаў і суполак сёння ўключаны ў Рэспубліканскі спіс экстрэмісцкіх матэрыялаў. Толькі за снежань спіс папоўніўся на 53 пазіцыі (каналы, суполкі і чаты). Пасля вялікага росту аўдыторыі ў папулярных тэлеграм-каналах летам-восенню 2020 года, зараз можна назіраць яе адток. Рэдакцыя motolko.help паглядзела, колькі людзей адпісаліся ад папулярных тэлеграм-каналаў.
Тэлеграм-канал NEXTA-Live доўгі час застаецца адным з самых папулярных беларускіх тэлеграм-каналаў. Ягоная аўдыторыя яшчэ 6 кастрычніка 2021 года перавышала адзін мільён падпісчыкаў. У жніўні 2020 года тут публікаваліся ўнікальныя фота і відэа з пратэстаў, а таксама заклікі выходзіць на маршы. Але 20 кастрычніка 2020 года суд Цэнтральнага раёна Мінска прызнаў тэлеграм-канал NEXTA-Live і лагатып NEXTA экстрэмісцкімі матэрыяламі. Распаўсюджванне гэтых матэрыялаў цягнула за сабой адміністратыўную адказнасць. Многім беларускім СМІ давялося тады рэдагаваць старыя матэрыялы, прыбіраючы ў іх згадку пра экстрэмісцкі рэсурс.
Вялікая хваля адпісак пракацілася па тэлеграм-каналах 13 кастрычніка 2021 года. У гэты дзень у тэлеграм-канале ГУБАЗ з’явілася інфармацыя, што адказнасць, аж да крымінальнай, можа наступіць не толькі за распаўсюджванне экстрэмісцкіх матэрыялаў. За падпіску на экстрэмісцкі тэлеграм-канал можна атрымаць да сямі гадоў пазбаўлення волі па артыкуле 361-1 КК РБ (Стварэнне экстрэмісцкага фармавання або ўдзел у ім). У гэты дзень тэлеграм-каналы масава гублялі сваіх падпісчыкаў:
- NEXTA-Live — мінус 18 262 падпісчыкі;
- Zerkalo.io навіны — мінус 17 267 падпісчыкаў;
- NEXTA — мінус 13 063 падпісчыкі;
- Беларусь галаўнога мозга — мінус 5 814 падпісчыкаў;
- Матолька Дапамажы — мінус 3 538 падпісчыка.
З вясны 2021 года ў тэлеграм-каналах МУС, ГУБАЗ і іншых, звязаных з дзяржаўнымі СМІ, з’яўляюцца відэа, на якіх затрыманыя людзі на камеру прызнаюцца ў тым, што яны былі падпісаны на «няправільныя» тэлеграм-каналы, падвяргаліся іх уплыву і г.д. Як правіла, за гэта яны атрымліваюць адміністратыўнае пакаранне.
Рэдакцыя motolko.help вывучыла статыстыку на сэрвісе telemetr.ru і tgstat.com і выбрала 20 беларускіх тэлеграм-каналаў, якія больш за ўсіх страцілі аўдыторыю за месяц. 17 з іх сёння лічацца экстрэмісцкімі. Быць падпісаным на папулярныя тэлеграм-каналы ў Беларусі стала небяспечна. Даныя указаны па стане на 29 снежня 2021 года.
NEXTA-Live
Нягледзячы на вялікі адток аўдыторыі, NEXTA-Live па-ранейшаму самы папулярны тэлеграм-канал у беларускім сегменце. Яго аўдыторыя сёння складае 824 тысячы чалавек. За апошні месяц канал страціў 50,7 тысячы чалавек. У сярэднім пост праглядаюць 283,1 тысячы чалавек. Уцягнутасць аўдыторыі — 34,4%.
У дзень, калі канал патрапіў у спіс экстрэмісцкіх, ад яго адпісаліся 24,9 тысячы чалавек. На наступны дзень — 21 тысяча. Потым тэмпы адпісак скараціліся.
Zerkalo.io навіны
Тэлеграм-канал Zerkalo.io (былы TUT.BY) займае другі радок у рэйтынгу папулярнасці і колькасці адпісак. На яго сёння падпісаны 413,9 тысячы чалавек. За апошні месяц ён страціў 35,5 тысячы падпісчыкаў. Адзін пост у сярэднім праглядае 191 600 чалавек. А каэфіцыент уцягнутасці аўдыторыі — адзін з самых высокіх — 46,3%.
Рашэннем суда Цэнтральнага раёна ад 13 жніўня 2021 года, гэты тэлеграм-канал прызнаны экстрэмісцкім.
NEXTA
NEXTA — трэці па папулярнасці ў беларусаў тэлеграм-канал. Сёння на яго падпісаны 383,2 тысячы чалавек. За месяц канал страціў 31,5 тысячу падпісчыкаў. Адзін пост у сярэднім праглядае 142 600 чалавек. Уцягнутасць аўдыторыі на канале NEXTA вышэй, чым на NEXTA-Live і трымаецца ў раёне 37,2%.
Тэлеграм-канал NEXTA прызнаны экстрэмісцкім па рашэнні суда Цэнтральнага раёна Мінска ад 20 кастрычніка 2020 года.
Беларусь галаўнога мозгу
На чацвёртым месцы па папулярнасці і колькасці адпісак — тэлеграм-канал «Беларусь галаўнога мозгу», аўдыторыя якога складае 175,2 тысячы чалавек. За месяц канал страціў 14,9 тысячы падпісчыкаў. Ахоп аднаго поста — 60,5 тысяч чалавек, а ўцягнутасць аўдыторыі — 34,5%.
Аўтар гэтага тэлеграм-канала – блогер, кансультант-фрылансер беларускай службы Радыё «Свабода» Ігар Лосік. Канал быў прызнаны экстрэмісцкім 19 красавіка 2021 года. А 14 снежня Ігара Лосіка прыгаварылі да 15 гадоў пазбаўлення волі.
МатолькаДапамажы
На пятым месцы па колькасці адпісак за месяц — тэлеграм-канал блогера Антона Матолькі «МатолькаДапамажы». Сёння на канал падпісаныя 103,9 тысячы чалавек, а адпісаліся за месяц — 11,7 тысячы чалавек. У сярэднім ахоп аднаго поста — 88,9 тысячы чалавек. Уцягнутасць аўдыторыі — 85,5%.
23 сакавіка 2021 года суд Партызанскага раёна Мінска прызнаў інфармацыйную прадукцыю канала экстрэмісцкай. У гэты дзень канал не толькі не страціў падпісчыкаў, але і набыў 92 новыя. А ўжо 2 красавіка стала вядома, што блогер знаходзіцца ў Спісе арганізацый і фізічных асоб, якія маюць дачыненне да тэрарыстычнай дзейнасці. Пасля гэтай навіны толькі 324 карыстальнікі вырашылі адпісацца ад канала.
Чай з малінавым варэннем
Тэлеграм-канал «Чай з малінавым варэннем» расказвае пра навіны Беларусі з гумарам і іроніяй, посціць мемы і рэальныя гісторыі. Колькасць падпісчыкаў канала — 109,8 тысячы чалавек. Але і тут заўважны адток аўдыторыі — за апошні месяц ад канала адпісаліся 9,3 тысяч чалавек. Ахоп аднаго поста — 61,2 тысяч чалавек. А ўцягнутасць аўдыторыі — 55,7%.
Званне «экстрэмісцкага» тэлеграм-канал атрымаў 31 жніўня 2021 года.
Святлана Ціханоўская
Афіцыйны тэлеграм-канал Святланы Ціханоўскай публікуе апошнія навіны ў дзейнасці палітыка і расказвае пра работу яе каманды і дружалюбных ініцыятыў. Сёння на яго падпісаны 91 тысяча чалавек. За апошні месяц адпіскі склалі 8,7 тысячы чалавек. Ахоп аднаго поста — 72,1 тысячы карыстальнікаў. Уцягнутасць аўдыторыі — адна з самых высокіх — 79,1%.
Суд Цэнтральнага раёна Мінска прызнаў канал экстрэмісцкім 15 кастрычніка 2021 года.
Наша Ніва
Аўдыторыя тэлеграм-канала найстарэйшай беларускай газеты «Наша Ніва» сёння – 64,1 тысячы чалавек. За месяц аўдыторыя паменшылася на 8,5 тысяч чалавек. У сярэднім азін пост на канале бачаць каля 26 тысяч чалавек. А ўцягнутасць аўдыторыі дастаткова высокая – 40,4%.
Па рашэнні суда Цэнтральнага раёна Мінска, тэлеграм-канал «Наша Ніва» ўваходзіць у лік экстрэмісцкіх з 23 лістапада 2021 года.
ПЛАТФОРМА ГОЛАС | навіны
На тэлеграм-канал платформы «Голас» падпісаныя 77 тысяч чалавек. Паведамленні тут з’яўляюцца не так рэгулярна, як у каналах навін. У асноўным гэта навіны праекта, спасылкі на ініцыятывы. За апошні месяц канал страціў 8,1 тысячы падпісчыкаў. Адзін пост бачыць каля 41 200 карыстальнікаў. Уцягнутасць аўдыторыі складае 53,5%.
15 кастрычніка 2021 года суд Цэнтральнага раёна Мінска прызнаў інфармацыйную прадукцыю тэлеграм-канала экстрэмісцкай.
LUXTA
Тэлеграм-канал LUXTA — яшчэ адзін праект ад каманды NEXTA. Сябе яны называюць «Легендарны цэнтр псіхалагічнага прыгнёту». На канал падпісаныя 85,2 тысячы чалавек. Адпісаліся за месяц – 7,9 тысяч чалавек. Адзін пост на канале бачаць у сярэднім 39,2 тысячы чалавек. Пры гэтым уцягнутасць аўдыторыі – 46%.
У шэрагах экстрэмістаў Тэлеграм-канал LUXTA – з 23 лістапада 2020 года.
МАЯ КРАІНА БЕЛАРУСЬ
Дзясятае месца па колькасці адпісак за месяц займае тэлеграм-канал «Мая краіна Беларусь». У апісанні паказана, што гэта «навінавы патрыятычна-гістарычны канал з элементамі забавы». Сёння на яго падпісаныя 79,6 тысяч чалавек, а за месяц ад яго апісаліся 7,5 тысяч карыстальнікаў. Ахоп аднаго поста — 22,5 тысячы карыстальнікаў. Уцягнутасць аўдыторыі — 25,2%.
Канал прызнаны экстрэмісцкім па рашэнні суда Чыгуначнага раёна Гомеля ад 22 сакавіка 2021 года.
Белсат
Тэлеграм-канал «Белсат» публікуе важныя навіны ад аднайменнага тэлеканала. На тэлеграм-канал зараз падпісаны 55,5 тысяч чалавек. Адпісак за апошні месяц было 6,3 тысячы. Ахоп аднаго поста — 14 тысяч карыстальнікаў. Уцягнутасць аўдыторыі — 25,2%.
27 ліпеня 2021 года суд Чыгуначнага раёна Гомеля прызнаў інфармацыйную прадукцыю гэтага канала экстрэмісцкай. А 3 лістапада МУС надзяліў статусам «экстрэмісцкага фарміравання».
Тыповая Беларусь
На тэлеграм-канал «Тыповая Беларусь», дзе публікуюцца навіны з Беларусі, забаўляльны кантэнт і рэклама, падпісаны 75,1 тысячы чалавек. За месяц колькасць адпісак склала 6,3 тысячы. Адзін пост бачаць 20,1 тысячы чалавек. Уцягнутасць аўдыторыі — 26,8%.
У студзені 2021 года гэты і іншыя тэлеграм-каналы былі заўважаныя ў публікацыі матэрыялаў, якія абяляюць дзеянні АМАПа. Там жа можна было знайсці паведамленні аб дзейнасці Юрыя Васкрасенскага, рэпосты дзяржаўных СМІ і рэкламу тэлеграм-каналаў, якія звязваюць з атачэннем Лукашэнкі.
Нік і Майк
У апісанні тэлеграм-канала «Нік і Майк» сказана, што тут публікуюць тое, «пра што гавораць у калідорах беларускай улады». Тут можна знайсці інсайды, развагі і аналітыку. У канала 58,5 тысячы падпісчыкаў. Цягам месяца ад яго адпісаліся 5,8 тысячы чалавек. У сярэднім адзін пост бачаць 66 тысяч чалавек. Уцягнутасць аўдыторыі — 112,6%. Гэта можна растлумачыць тым, што посты з гэтага канала публікуюць у сябе тэлеграм-каналы з большай аўдыторыяй.
30 лістапада 2021 года суд Цэнтральнага раёна Мінска прызнаў тэлеграм-канал экстрэмісцкім.
Баста!
У тэлеграм-канала «Баста!» сёння 58,6 тысяч падпісчыкаў. За апошні месяц канал страціў 5,7 тысяч падпісчыкаў. Ахоп аднаго поста — 17,9 тысяч чалавек. Уцягнутасць аўдыторыі — 30,6%.
16 жніўня 2021 года суд Маскоўскага раёна Мінска прызнаў інфармацыйную прадукцыю канала экстрэмісцкімі матэрыяламі.
Беларусь у шоку!
Змест тэлеграм-канала «Беларусь у шоку!» вельмі падобны да таго, што публікуе «Тыповая Беларусь»: навіны, забаўляльны кантэнт і рэклама. У некаторых пастах адрозненне з «Тыповай Беларуссю» можна знайсці толькі ў часе публікацыі. Сёння на гэты канал падпісаны 66,7 тысяч чалавек, за месяц адпісаліся — 5,7 тысяч. Ахоп аднаго поста — 15 тысяч чалавек. Уцягнутасць аўдыторыі — 22,5%.
Разам з тэлеграм-каналам «Тыповая Беларусь», гэты канал у студзені 2021 года быў заўважаны ў публікацыі матэрыялаў, якія абяляюць дзеянні АМАПа, распавядаюць пра дзейнасць Юрыя Васкрасенскага, а таксама рэпосты дзяржаўных СМІ і рэкламу тэлеграм-каналаў, якія звязваюць з асяроддзем Лукашэнкі.
Кібер-Партызаны
У тэлеграм-канале «Кібер-Партызаны» публікуюць эксклюзіўную інфармацыю з праслушкамі сілавікоў і важныя навіны ад сяброўскіх каналаў. Сёння на канал падпісаныя 66,7 тысячы чалавек. За апошні месяц ад яго адпісаліся 5,5 тысяч карыстальнікаў. Ахоп аднаго поста — 81,3 тысячы чалавек – больш, чым падпісчыкаў. Уцягнутасць аўдыторыі — 121,7%. Такія даныя можна растлумачыць рэпостамі ў іншыя папулярныя каналы.
17 жніўня 2021 года рашэннем суда Цэнтральнага раёна Мінска канал быў прызнаны экстрэмісцкім.
Беларусь Цяпер
Тэлеграм-канал «Беларусь Цяпер» можна назваць братам каналаў «Тыповая Беларусь» і «Беларусь у шоку!». Такая ж аднолькавая рэклама і некаторыя посты. Аўдыторыя канала — 64 тысячы чалавек. Нягледзячы на тое, што канал, як і два падобныя, не ўваходзіць у спіс экстрэмісцкіх, ён таксама губляе сваю аўдыторыю. За апошні месяц мінус 5,4 тысячы. Ахоп аднаго поста — 14 тысяч чалавек. Уцягнутасць аўдыторыі — 21,8%.
Разам з каналамі «Тыповая Беларусь» і «Беларусь у шоку!», у студзені 2021 года гэты канал быў заўважаны ў публікацыі матэрыялаў, якія абяляюць дзеянні АМАПа, што распавядаюць аб дзейнасці Юрыя Васкрасенскага, а таксама рэпосты дзяржаўных СМІ і рэкламу тэлеграм-каналаў, якія звязваюць з атачэннем Лукашэнкі.
Як правіла, падобныя каналы з’явіліся на хвалі «каранахайпу» ўвесну 2020 года і потым пачалі адпрацоўваць палітычны парадак дня. У іх практычна няма свайго кантэнту.
Кулуары KYKY
«Кулуары KYKY» — тэлеграм-канал праекта KYKY.org. На канал сёння падпісаны 43,8 тысячы чалавек. Адпіска ў месяц складае 5,1 тысячу чалавек. Ахоп аднаго поста — 25,6 тысячы чалавек. Пры гэтым у канала дастаткова высокая ўцягнутасць аўдыторыі — 58,3%.
Судом Цэнтральнага раёна Мінска канал прызнаны экстрэмісцкім ад 24 верасня 2021 года.
Выбары бачыш? | Zerkalo.io Палітыка
На тэлеграм-канал «Выбары бачыш? | Zerkalo.io Палітыка» сёння падпісаныя 36,2 тысячы чалавек. За месяц ад яго адпісаліся 4,7 тысяч карыстальнікаў. Ахоп аднаго поста тут — 21,2 тысячы чалавек. А ўцягнутасць аўдыторыі складае 58,4%.
Згодна з рашэннем суда Цэнтральнага раёна ад 13 жніўня 2021 года, сацыяльныя сеткі праекта Zerkalo.io (былы TUT.BY) прызнаныя экстрэмісцкімі.
Што гэта ўсё значыць?
Месенджар Telegram не дазваляе даведацца, з якой краіны аўдыторыя ў таго ці іншага тэлеграм-канала. Ускосна зразумець, які адсотак з актыўнай аўдыторыі чытае рэсурс з Беларусі, можна з дапамогай анлайн-апытанняў у канале, дзе ёсць варыянты адказу, якія прадугледжваюць, што людзі, якія чытаюць канал, знаходзяцца не ў Беларусі. Напрыклад, тэлеграм-канал NEXTA-Live больш арыентаваны на расейскамоўную аўдыторыю, чым канкрэтна на беларускую. І цалкам верагодна, што беларусаў больш падпісана на тэлеграм-канал NEXTA, чым на NEXTA-Live.
У адпісках ад папулярных тэлеграм-каналаў ёсць некалькі фактараў: першы і самы свежы — гэта пастаянныя арышты людзей і з’яўленне відэа з «прызнаннямі», дзе іх на камеру прымушаюць прагаворваць, што яны былі падпісаныя на тыя ці іншыя тэлеграм-каналы, таму, нібыта, іх і затрымалі. Людзі імкнуцца засцерагчы сябе і адпісваюцца ад каналаў. Але яны працягваюць іх чытаць, перыядычна заходзячы на рэсурсы, якія іх цікавяць.
Другі фактар — гэта ў цэлым стомленасць ад палітычнай тэмы, асабліва ў кантэксце патоку негатыўнай інфармацыі, арыштаў. Падзеяў, на якія чытач не можа паўплываць сваімі дзеяннямі. Такога роду адток карыстальнікаў пачаўся яшчэ з сярэдзіны восені 2020 гады. Гэта можна заўважыць па буйных каналах тыпу NEXTA або «Беларусь галаўнога мозгу». Гэта абсалютна натуральны працэс, і ён наўпрост з адсутнасцю нейкіх падзеяў.
І трэці фактар адпісак — тэхнічны. Тэлеграм перыядычна выдаляе старыя акаўнты, ботаў, спам-акаўнты, якія могуць веерна падпісвацца адразу на 10-30 каналаў, незалежна ад фармату каналаў. Верагодна, у лістападзе-снежні гэтага года Тэлеграм выдаляў вялікую колькасць падобных акаўнтаў, што і паўплывала на такія графікі з адпіскай у топ-каналах. Калі звярнуць увагу, тэмпы адпіскі рэзка затармазіліся недзе пасля 18 снежня 2021 года.
