In English:
«To shoot yourself in both legs». Where can threats of blocking oil and gas lead to
На русском языке:
«Выстрелить себе в обе ноги». К чему могут привести угрозы перекрыть нефть и газ
Знешнегандлёвы баланс Беларусі застаецца станоўчым, нягледзячы на санкцыі, лакдаўны, палітычны крызіс, шмат складаных унутраных праблем. Гэта сапраўды здаецца дзіўным. Адкуль бяруцца рэсурсы? Тэлеграм-канал «Нашы Грошы» вырашыў разабрацца са знешнеэканамічным беларускім «цудам». Зразумець, на чым яно трымаецца і як доўга будзе дзівіць станоўчай дынамікай, нягледзячы на масу негатыўных перадумоў.
Беларусь – краіна, вельмі залежная ад знешняга гандлю. Мы зарабляем на транзіце, прадаем вялізную колькасць сваіх тавараў за мяжу. А для таго, каб вырабляць гэтыя тавары, закупляем за мяжой шмат паліва і камплектуючых. Мы не можам, як Расія, атрымліваць з зямлі танныя энерганосьбіты і карысныя выкапні, і жыць, дастаючы велізарны прыбытак фактычна пад нагамі.
Знешнеэканамічная дзейнасць любой краіны дзеліцца на дзве вялікія часткі: гандаль таварамі і гандаль паслугамі. Што мы бачым? Асноўны аб’ём знешнегандлёвага абароту Беларусі складаюць тавары. За студзень-верасень 2021-га мы экспартавалі тавараў у іншыя краіны на $27 млрд. Экспарт паслуг склаў $7,5 млрд, што істотна менш.
Праўда, ёсць адно істотнае «але». Прадаючы тавараў на $27 млрд, эканоміцы прыйшлося купіць тавараў (большую частку якіх складаюць, вядома, энерганосьбіты) на $28 млрд. А з паслугамі сітуацыя роўна наадварот: за 9 месяцаў мы прадалі іх на $7,5 млрд, і ў той жа час купілі паслуг на $4,1 млрд.
Вось і атрымліваецца, што знешнегандлёвае сальда па прададзеных за 9 месяцаў таварах у нас складае -$0,6 млрд (менавіта на столькі мы купілі больш, чым прадалі), а вось сальда па паслугах станоўчае, яно склала +$3,3 млрд (на гэтую суму мы прадалі больш, чым купілі).
Выходзіць, што наш экспартны цуд шмат у чым абавязаны сваёй добрай дынаміцы і такому станоўчаму выніку менавіта паслугам. Давайце паглядзім, чым жа мы так выгадна гандлюем са знешнім рынкам?
Раней гэта была прыгожая трыяда, якая складалася з транспартных, будаўнічых і IT-паслуг, але сёння сектар, злучаны з будаўніцтвам, істотна скараціўся. На першы план выйшлі толькі два вялікія элементы: транспартныя і IT-паслугі.
Пагрозы, якія Мінск зараз выказвае Еўропе, маўляў, перакрыем транзіт і пакінем вас без газу, нагадваюць пагрозы чалавека, які спрабуе спалохаць навакольных тым, што ён прастрэліць сабе абодва калена. Дастаткова гэта зрабіць, і «эканамічны цуд» у тую ж секунду перастане існаваць.
Міграцыйны крызіс, павышэнне падаткаў у IT-сферы, недавер да ўлады, знешнепалітычныя адносіны, якія пагаршаюцца — усё гэта б’е ў першую чаргу па двух пералічаных вышэй драйверах, якія забяспечваюць станоўчы знешнегандлёвы баланс. Гэтыя ж сферы зараз з’яўляюцца найбольш перспектыўнымі кропкамі росту ў эканоміцы. Але яны паказваюць уражлівыя вынікі ўсё больш не «дзякуючы», а хутчэй «насуперак» складваючымся ўмовам.
Надзеі на дапамогу Расіі, «калі што», зусім беспадстаўныя. У выпадку закрыцця межаў і ўзмацнення санкцый значная частка нашага рынку паслуг проста знікне. Экспартаваць у Расію тыя паслугі IT, што мы адпраўлялі ў Еўропу і ЗША, не выйдзе. Да таго ж, страціўшы статус транзітнай краіны, мы пазбавімся мільярдаў даляраў. Значныя страты будуць і ў Расіі: транзіт у Еўропу праз нашу краіну – самае кароткае плячо.
Апынуцца ў непрыемнай сітуацыі і нашыя кітайскія партнёры. Яны ўжо сёння не радыя таму, як буксуе амбіцыйны праект «Вялікі камень», а калі абарвецца адна з нітак Шаўковага шляху… Да ўрада Беларусі ў кітайскіх партнёраў можа ўзнікнуць шмат пытанняў.
І тут мы гаворым толькі пра паслугі. Зразумела, што і з экспартам тавараў усё стане вельмі сумна. Мы не зможам узяць і замяніць еўрапейскі рынак на расійскі. Гэта нашмат складаней, чым перанакіраваць самалёты Белавія з Парыжа ў Чарапавец.
