Сёння, у другую суботу верасня, у Беларусі адзначаюць афіцыйнае свята, якое чамусьці называюць Днём горада Мінску, хаця ў рэальнасці ў Мінска ёсць канкрэтная дата першай летапіснай згадкі – 3 сакавіка 1067 г. (бітва на рацэ Нямізе). Так, гісторыя Мінска пачалася з яго фактычнага, і не апошняга, знішчэння, калі Яраслававічы разрабавалі і спалілі горад.
Аднак дзень Мінска неабавязкова мусіць быць шумным святам, гэта цалкам можа быць дзень памяці, з павагай да яго шматвяковай гісторыі.
▪️ Дык чаму ж Дзень горада святкуюць у верасні?
Вельмі падобна на тое, што гэтую дату лукашысты выбралі нават не пад уплывам нейкай савецкай традыцыі, а расійскай. Справа ў тым, што ў 1997 годзе, тагачасны мэр Масквы Юры Лужкоў прапанаваў адзначаць дзень горада ў першую суботу верасня.
Аднак у тагачаснага старшыні Мінгарвыканкама Міхаіла Паўлава было іншае тлумачэнне, 13 верасня 2002 года ў газеце «Вячэрні Менск» на гэты конт з’явіўся ягоны зварот: «Упершыню Менск святкуе Дзень горада ў пару залатой восені […]. Верасень – час уборкі ўраджаю, і нашы пастаянныя надзейныя пастаўшчыкі – сяляне Беларусі, а таксама іх калегі з іншых краін – дэманструюць на мінскіх кірмашах, на прылаўках гарадскіх рынкаў і магазінаў найбагацейшы выбар тавараў зямлі. Ранняя восень – гэта час свят, прысвечаных Багародзіцы, а менавіта яна зʼяўляецца нябеснай заступніцай горада, і яе аблічча – на гербе Мінска. Таму дзень горада – гэта яшчэ і даніна павагі жаночаму, матчынаму, боскаму пачатку нашых знакаў».
Гэта значыць, калі вельмі коратка, паводле яго версіі, гэты дзень нібыта прывязаны да «дажынак» і Багародзіцы.
▪️ Ці адзначаўся Дзень горада раней? Так, і таксама не 3 сакавіка
Мабыць, першае святкаванне дня Мінска з прывязкай да «Аповесці мінулых гадоў» адбылося ў 1967 годзе – 900-годдзе Мінска. Але не 3 сакавіка, а 28 траўня 1967 гады. Праўда, гэта было свята з відавочна камуністычным акцэнтам.
З незвычайнага: на Кастрычніцкай плошчы размясцілі пад’ёмны кран, які «трымаў» блок са схематычна намаляваным генпланам будаўніцтва Мінска, а на стадыёне «Дынама» прайшлі конна-спартыўныя выступленні.
Таксама можна знайсці інфармацыю, што Дзень горада адзначалі:
— 24 мая 1986 года,
— 4-5 ліпеня 1987 года,
— У траўні 1992 года.
Як бачым, даты абсалютна рандомныя, як зрэшты і сёння, яшчэ смяшней тое, што ў 1986 годзе дату свята выбралі па парадзе метэаролагаў – проста было добрае надворʼе.
▪️ Але была яшчэ адна дата, у якой ёсць гістарычны кантэкст
6 лютага 1722 года – гэта першы вядомы дзень горада і звязаны ён з днём Святога пакутніка Феліцыяна, які лічыўся апекуном Мінска. І яго мошчы знаходзіліся ў катэдральным касцёле Найсвяцейшай Панны Марыі.
«У 1722 годзе ў езуіцкім касцёле Найсвяцейшай Панны Марыі (што на плошчы Свабоды) на сродкі Завішы была пабудавана капліца, дзе захоўваліся часцінкі мошчаў. Таму касцёл меў іншую назву – святога Феліцыяна, а адна з суседніх вуліц называлі Феліцыянскай (зараз гэта Камсамольская). Таму 6 лютага, на дзень святога Феліцыяна, сталі ладзіцца дні гораду», – расказваў гісторык Сяргей Харэўскі.
У выніку, на сённяшні дзень маем, што дата Дня горада проста прыдумана, а сапраўдны Дзень Мінска мусіць быць 3 сакавіка.
Іншым варыянтам дня горада можа быць 14 сакавіка, таму што менавіта 14 сакавіка 1499 г. Мінск атрымаў Магдэбурскае права.
На русском языке:
День города Минска уже 55 лет отмечают когда угодно, но только не в правильный день
